خونریزی از مقعد
دفع خون از مقعد یکی از علایم شایع است که بیماران با آن به جراحان کولورکتال ارجاع میشوند. این علامت در بسیاری از بیماران موجب نگرانی آنها میشود و بلافاصله به پزشک مراجعه میکنند ولی متاسفانه در گروهی نیز مورد بی توجهی قرار میگیرد و در نهایت میتواند موجب پیشرفت بیماری و دشواری در درمان میگردد.
خونریزی از مقعد میتواند به صورت مشاهده خون روشن، خون تیره، یا لخته خون باشد. این خونریزی ها میتواند به همراه دفع مدفوع یا حتی به صورت خود به خود و بدون ارتباط با دفع باشد. بعضی از موارد همراه درد یا سوزش نیز هستند.
علل خونریزی از مقعد:
شایع ترین بیماریهایی که موجب خونریزی از مقعد میشوند عبارت هستند از:
- هموروئید ( بواسیر) : خونریزی های ناشی از هموروئید اغلب به صورت خون روشن و بدون درد هستند و با دفع مدفوع شروع میشوند و بعد از چند دقیقه خود به خود قطع میشوند. بسیاری از بیماران خون روشن چکیده شده روی کاسه توالت یا روی دستمال هنگام خشک کردن را مشاهده میکنند. اگر همورویید از نوع ” ترومبوزه (لخته شده) ” باشد، خونریزی همراه با درد است.
- فیشر ( شقاق مقعد ) : خونریزی ناشی از شقاق اغلب دردناک و به صورت خون روشن است و با عبور مدفوع شروع میشود. ممکن است ادامه خونریزی برای چند لحظه روی کاسه توالت یا روی دستمال هنگام خشک کردن مشاهده شود. این نوع خونریزی ها نیز خود به خود قطع میشوند.
- بیماری التهابی روده (کولیت) : این خونریزی ها میتوانند به صورت خون روشن یا نیمه تیره باشند و بدون درد هستند. خونریزی این بیماران اغلب با مدفوع کاملا مخلوط شده است. این بیماران به علت التهاب موضعی یا گسترده در روده بزرگ دچار حملات اسهال میگردند و دچار اسهال خونی نیز میشوند. دردهای شکمی از دیگر علایم این بیماری است.
- پولیپ ها و سرطان (کانسر) های روده بزرگ : خونریزی ناشی از این بیماریها میتواند به صورت دفع خون روشن، تیره و یا حتی دفع لخته باشد. میتوانند به همراه مدفوع و مخلوط با مدفوع باشند یا حتی بدون ارتباط با دفع بطور خود به خود از مقعد خارج شوند. این خونریزی ها دردناک نیستند. در صورت شک به پولیپ یا سرطان انجام کولونوسکوپی ضروری است.
- دیورتیکول روده بزرگ : این ها ضایعات کوچک به صورت سوراخ های بادکنک شکل در دیواره روده هستند که اغلب بی علامت هستند ولی میتوانند خود را به صورت درد شکم، خونریزی روشن یا تیره از مقعد نشان دهند. این خونریزی بدون درد است.
- بیماری های عروقی روده بزرگ : این ضایعات بطور ناشایع دیده میشود و اغلب به صورت خونریزی روشن و بدون درد هستند.
- خونریزی های گوارشی فوقانی : خونریزی از مری، معده یا دوازده (اثنی عشر) در صورتی که خیلی شدید باشند میتوانند کل مسیر لوله گوارش را با حجم و سرعت زیاد طی کنند و به صورت خونریزی روشن حاد از مقعد خارج شوند. این نوع خونریزی ها بسیار خطرناک است و نیاز به اقدام اورژانس جهت کنترل خونریزی دارد.
تشخیص علت خونریزی از مقعد:
در صورت مشاهده این علامت در خودتان، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. بر اساس یک قانون کلی در پزشکی همیشه باید ابتدا علت و تشخیص اصلی بیماری را پیدا کنیم تا بتوانیم درمان را به درستی انجام دهیم. باید بدانیم که خونریزی از مقعد فقط یک علامت است یعنی پزشک میبایست در قدم اول به یافتن علت زمینه ای آن بپردازد.
اولین قدم برای رسیدن به تشخیص انجام معاینه بالینی توسط پزشک یا جراح است. بیماریهایی چون همورویید (بواسیر) و فیشر (شقاق مقعد) در معاینه اغلب قابل مشاده هستند. خونریزی هایی که از راست روده (رکتوم) منشا میگیرند را میتوان توسط ” رکتوسکوپی ” یا ” رکتوسیگموییدوسکوپی ” تشخیص داد. این روش تشخیصی توسط فوق تخصص جراحی کولورکتال یا گوارش و بدون نیاز به بیهوشی و بطور سرپایی انجام میشود. البته خونریزی های با منشا بالاتر روده بزرگ (کولون) نیاز به روشی به نام ” کولونوسکوپی ” دارند که تمام روده بزرگ در آن دیده میشود. این روش نیز سرپایی است ولی نیاز به بیهوشی مختصر دارد چون برای بسیاری از بیماران دردناک است و قابل تحمل نمیباشد.
در صورت یافتن ضایعه خونریزی دهنده (مثلا توده، پولیپ، یا زخم در روده بزرگ) در هر یک از تست های بالا، پزشک نمونه ای تحت عنوان “بیوپسی” از آن ضایعه می گیرد و برای بررسی پاتولوژی ارسال میکند. در این صورت می بایست منتظر جواب پاتولوژی بمانید و با در دست داشتن جواب آن مجددا به جراح خود مراجعه نمایید.
درمان خونریزی از مقعد:
بر اساس تشخیص بیماری که بر اساس علایم بالینی شما، معاینه توسط پزشک، رکتوسکوپی، رکتوسیگموییدوسکوپی و کولونوسکوپی به آن میرسید، درمان شما شروع میشود. برای مثال درمان بیماریهایی چون همورویید و شقاق و کولیت در قدم اول بصورت طبی و موضعی است و موارد پیشرفته و عود کرده به سمت جراحی توصیه میشوید. ولی تشخیص ها دیگری چون پولیپ و سرطان روده بزرگ نیازمند درمان های جدی تر منجمله جراحی هستند.