شقاق مقعد یا فیشر آنال چیست ؟
شقاق مقعد یا فیشر آنال ، یک پارگی کوچک در بافت پوستی مخاطی در دهانه مقعد است. این بیماری اغلب به دنبال یک حمله یبوست و دفع دشوار ایجاد میشود. بطوری که با عبور مدفوع سفت ، بیمار درد و سوزش احساس میکند. گهکاهی علاوه بر این درد ، خونریزی از مقعد نیز وجود دارد.
این بیماران اغلب به اشتباه به دنبال این علایم ، تلاش در کم کردن تعداد دفعات مدفوع میکنند که منجر به ادامه و تشدید یبوست و بدتر شدن علایم و ادامه بیماری میگردد. التهاب و درد ناشی از این شقاق میتواند منجر به اسپاسم عضلات دفعی ( اسفنکتر مقعدی ) شوند و موجب شدت پیدا کردن علایم شود.
این بیماری در تمام سنین دیده میشود. محل شایع شقاق در این بیماران در سمت جلو ( قدام ) یا عقب ( خلف ) مقعد است. بعضی از بیماریهای دیگر منجمله بیماریهای التهابی روده و عفونت ها نیز میتوانند منجر به شقاق شوند که ویژگی شقاق در این بیماران کمی متفاوت است. به طوری که شقاق های متعدد در این بیماران با مکان هایی غیر از قدام یا خلف مقعد دیده میشوند.
انواع شقاق مقعد
دو نوع شقاق حاد و مزمن داریم. در زمانی که پارگی شقاق به تازگی اتفاق افتاده و کمتر از 6 تا 8 هفته از آن گذشته است ، به آن شقاق حاد میگویند.
اگر علایم طولانی تر شود ، به شقاق مزمن تبدیل میشود. جراح کولورکتال بر اساس شرح حال و معاینه دقیق مقعد میتواند این دو حالت را از هم افتراق دهد. درمان شقاق مزمن با چالش بیشتری همراه است و به زمان بیشتری نیاز دارد.
علائم شقاق مقعد
اگر با درد یا سوزش به هنگام دفع مدفوع و مشاهده خونریزی مواجه شدید ، یکی از تشخیص های محتمل در شما ، بیماری شقاق یا فیشر مقعد است. البته باید بدانید که بیماریهای دیگر در مقعد نیز میتوانند علایم مشابه ایجاد کنند و تنها راه تشخیص دقیق در شما ، انجام معاینه توسط پزشک است. بنابراین توصیه میکنیم که حتما با جراح کولورکتال مشورت کنید.
علایم بالینی شایع عبارتند از :
- درد مقعد : این درد با دفع مدفوع شروع میشود و ممکن است چند ساعت نیز ادامه پیدا کند. اغلب خود به خود از بین میرود و با دفع بعدی مجددا شروع میشود. گروه کمی از بیماران از درد خفیف ولی مداوم شکایت دارند.
- سوزش مقعد : همانند درد مقعد است و با دفع شدت پیدا میکند. اغلب بیماران از سوزش همیشگی در اطراف مقعد شکایت دارند.
- خارش مقعد : به علت تحریک پوست اطراف مقعد ناشی از ترشحات مخاطی ایجاد میشود. این خارش ارتباطی با دفع ندارد. اغلب به صورت مداوم احساس میشود و آزار دهنده است.
- خونریزی هنگام دفع : این خونریزی به صورت مشاهده قطرات خون روشن به دنبال یک دفع دردناک است که اغلب روی کاسه توالت میچکد. خون روشن ممکن است به هنگام خشک کردن مقعد پس از طهارت و به روی دستمال کاغذی نیز دیده شود. این خونریزی اغلب خود به خود قطع میشود.
- لمس توده کوچک اطراف مقعد : در بیماران مبتلا به شقاق مزمن یا طول کیشده ، در قسمت خارجی شقاق و در کنار مقعد ، زائده کوچک پوستی به نام ” تگ پوستی skin tag ” قابل لمس است. بیماران با لمس این زائده ، به اشتباه تصور میکنند که دچار بیماری همورویید شده اند.
- مشاهده شکاف یا زخم کوچک در اطراف مقعد : مشاهده شقاق برای خود بیمار دشوار است ولی گروهی از بیماران میتوانند آن را لمس کنند. این زخم توسط پزشک و حین معاینه دیده میشود.
علل ایجاد شقاق مقعد
- دفع مدفوع بزرگ یا سفت
- دشواری در دفع و زور زدن در هنگام دفع مدفوع
- کمک گرفتن از انگشت برای دفع
- یبوست
- اسهال
- بیماری های مقاربتی
- استفاده از اپلیکاتور برای پماد های داخل مقعدی
- زایمان طبیعی
- بیماری کرون : بیماری کرون یک بیماری التهابی روده است که میتواند مقعد را نیز درگیر کند . در این بیماران شقاق های متعدد و در محل های نامعمول دیده میشود. همراهی شقاق با فیستول مقعدی در این بیماری شایع است.
- سرطان مقعد
تشخیص شقاق مقعد
در صورتی که علایم مشکوک به شقاق مقعد دارید ، بلافاصله به جراح کولورکتال مراجعه کنید. باید بدانید که بیماریهای دیگر مقعد ، دارای علایم مشابه هستند و شما فقط از روی علایم نمیتوانید به تشخیص قطعی برسید.
در هنگام مراجعه به جراح ، در قدم اول شما تحت معاینه قرار میگیرید. زخم ناشی از شقاق در گروهی از بیماران قابل مشاهده توسط پزشک می باشد و بر اساس نمای شقاق ، پزشک به حاد یا مزمن بودن آن پی میبرد.
در صورتی که درد شدید داشته باشید و پزشک نتواند شما را بطور کامل معاینه کند به شما توصیه به معاینه زیر بیهوشی و در اتاق عمل خواهد نمود.
خونریزی از مقعد میتواند علل مهم دیگری منجمله سرطان روده بزرگ داشته باشد که نیاز به بررسی دارد. به همین دلیل در بیمارانی که علایم دیگری منجمله کاهش وزن ، کاهش اشتها ، تغییر الگوی اجابت مزاج ، خونریزی مقعد بدون ارتباط با دفع یا با حجم زیاد دارند یا سن بالا دارند توصیه به انجام رکتوسیگموییدوسکوپی یا کولونوسکوپی میشوند که توسط فوق تخصص جراحی کولورکتال یا فوق تخصصی داخلی گوارش قابل انجام است.
روش های درمان
درمان بیمارانی که دارای شقاق حاد هستند ، ساده تر و سریعتر خواهد بود. در حالی که درمان شقاق مزمن نیاز به زمان بیشتری است. هر دو نوع شقاق حاد و مزمن ممکن است به درمان های طبی پاسخ ندهند و بیمار توصیه به جراحی شود.
این بیماری اغلب با راهکار های ساده قابل درمان است. بیماران توصیه به رعایت رژیم غذایی پر فیبر با آب کافی میشوند. استفاده از سبزیجات و میوه ها میتواند به اصلاح قوام مدفوع کمک کند. نشستن در وان آب گرم دو بار در روز و هر بار به مدت 5 الی 10 دقیقه موجب کاهش درد میشود. بعلاوه ، استفاده از پماد های موضعی طبق نظر جراح کولورکتال به درمان بهتر و سریعتر در این بیماران کمک میکند.
انواع متنوعی از پماد شامل پماد های گیاهی یا غیر گیاهی برای درمان شقاق موجود هستند. این پماد ها بر اساس علایم بیمار و نظر پزشک میتواند متفاوت باشد. در بیمارانی که دچار یبوست یا دشواری دفع هستند ، توصیه به مصرف داروهای خوراکی مسهل به مدت محدودی خواهند شد. درمان شقاق ممکن است به زمان طولانی نیاز داشته باشد. به همین دلیل صبور باشید و به درمان ادامه دهید.
در بیمارانی که به درمان های طبی پاسخ نمیدهند یا علایم بسیار شدید دارند، توصیه به جراحی میشوند. انواع تکنیک های مختلف شامل اقدامات کم تهاجمی یا جراحی برای درمان وجود دارد. یکی از این درمان ها ، تزریق بوتاکس در عضلات اطراف مقعد است. این درمان در گروهی از بیماران موثر است ولی ممکن با عوارضی چون بی اختیاری موقتی یا عود بیماری همراه باشد. اقدامات کم تهاجمی دیگر منجمله لیزر یا رادیوفرکوئنسی نیز بر اساس نوع و شدت بیماری میتوانند پیشنهاد شوند. درمان های جراحی شامل برداشتن شقاق ، کم کردن اسپاسم عضلات اسفتکتری مقعد و پوشاندن زخم شقاق با فلپ از انتخاب های دیگر است.
کلمات مرتبط :
بهترین جراح کولورکتال در تهران – بهترین فوق تخصص جراحی کولورکتال در تهران – جراح کولورکتال در ولیعصر – درمان فیشر – درمان شقاق – بهترین درمان بواسیر – بهترین درمان هموروئید – جراحی هموروئید