فیستول مقعد چیست ؟
فیستول مقعدی یک مسیر و تونل عفونی است که بین پوست اطراف مقعد و دیواره قسمت انتهایی روده بزرگ ( راست روده یا رکتوم ) ایجاد می شود. بنابراین یک فیستول حداقل دارای دو سوراخ است، یکی در روی پوست و دیگری در داخل روده بزرگ. در صورتی که پهنای این تونل فیستول زیاد باشد ، ترشحات داخل روده و حتی مدفوع نیز از سوراخ خارجی آن که روی پوست است خارج میشود و موجب نگرانی بیمار میگردد. ولی به طور شایعتر، ترشحات حاوی چرک از سوراخ خارجی آن تخلیه میشوند.
گروهی از بیماران با دیدن سوراخ خارجی فیستول در روی پوست اطراف مقعد ، در ابتدا فکر میکنند که دچار جوش پوستی یا جوش چرکی در کنار مقعد شده اند و به همین دلیل توجه زیادی به این علامت نمیکنند یا در مواردی از پماد های پوستی برای درمان آن استفاده میکنند. این گروه از بیماران مبتلا به فیستول مقعد هستند ولی متاسفانه به دلیل تاخیر در تشخیص و درمان نادرست ، به مرور بیماری فیستول آنها گسترده تر میشود وعلایم شدیدتری پیدا میکنند و در نهایت با مراجعه به جراح کولورکتال به تشخیص میرسند.
در بسیاری از بیماران نیز سابقه قبلی آبسه مقعد وجود دارد که بطور خود به خود یا با عمل جراحی درمان شده اند. بطور شایع نیمی از بیماران بعد از ابتلا به آبسه مقعدی ، ماه ها یا سال ها بعد دچار بیماری فیستول مقعدی در همان محل آبسه قبلی میشوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ” آبسه مقعدی ” به مقاله مربوطه در همین سایت مراجعه کنید.
انواع فیستول مقعد
بر اساس میزان گسترش بیماری در بافت های اطراف مقعد ، فیستول به انواع مختلفی تقسیم میشود. این بیماری عضلات و اسفنکتر های مقعدی را درگیر میکند و از بین آنها عبور میکند و حتی میتواند به بالاتر گسترش پیدا کند و عضلات کف لگن را نیز درگیر کنند. بر اساس درگیری این قسمت ها میتوان انواع مختلفی از فیستول را داشت.
دلایل و عوامل خطر
علت دقیق ایجاد فیستول مقعدی هنوز مشخص نشده است. عفونت های کوچک در غدد اطراف مقعد و ایجاد آبسه های کوچک محتملترین علت ایجاد فیستول مقعدی است.
عوامل خطری که احتمال فیستول را در بیماران بیشتر میکند عبارت هستند از :
- یبوست یا اسهال مزمن
- بیماری کرون : بیماری کرون یک بیماری التهابی روده است که در بعضی از موارد با آبسه ها و فیستول های متعدد اطراف مقعد مراجعه مینند.
- بیماری های منتقله از راه جنسی
- بیماری سل
- وارد شدن ضربه و آسیب به مقعد
- سرطان (کانسر) و بدخیمی های انتهای راست روده و مقعد
- پرتو درمانی
علائم فیستول مقعدی
- زائده پوستی ( همانند جوش پوستی) در کنار مقعد
- درد اطراف مقعد
- تورم وقرمزی اطراف مقعد
- ترشح چرکی
- خارش مقعد
- آبسه های مکرر مقعدی
- خون ریزی از مقعد
- بی اختیاری گاز و مدفوع
روش های تشخیص
در صورتی که علایم مشکوک به فیستول مقعدی دارید بدون اتلاف وقت به جراح کولورکتال مراجعه کنید. زیرا این بیماری با گذشت زمان، گسترش بیشتری میابد و درمان آن نیز سخت تر میشود. معمولاً جراح کولورکتال با معاینه ناحیه اطراف مقعد می تواند فیستول مقعد را تشخیص دهد.
با دیدن دهانه خارجی فیستول روی پوست اطراف مقعد توسط پزشک ، تشخیص شما قطعی میشود. در مرحله بعد پزشک سعی می کند تا میزان عمق تونل فیستول و مسیر حرکت آن را تعیین کند. البته برخی از فیستول ها ممکن است در سطح پوست قابل مشاهده نباشند. در این موارد ، پزشک ممکن است نیاز به بررسی های اضافی داشته باشد. برای مثال میتوان از آنوسکوپی برای دیدن داخل مقعد و راست روده استفاده کرد. این کار توسط جراح کولورکتال انجام میشود. در مواردی نیز ممکن است توصیه به ” معاینه زیر بیهوشی ” برای تشخیص دقیق بیماری گردید.
گروهی از بیماران ممکن است دارای چندین فیستول همزمان باشند به این گروه ” فیستول پیچیده ” گفته میشوند. در این بیماران جراح به دنبال بیماریهای زمینه ای و عموامل خطر دیگر در بیمار خواهد گشت. انجام کولونوسکوپی کامل جهت بررسی بیماری التهابی روده و نیز بررسی از نظر عفونت ها و بیماریهای مقاربتی نیز اهمیت دارد.
در مواردی که بیماری شما از نوع پیچیده است و با فیستولهای متعدد درگیر هستید یا علارغم درمان همچنان بیماری شما پابرجا است یا عود کرده است ،MRI میتواند به جراح در بررسی بیشتر عمق و گسترش فیستول کمک کند.
روش های درمان
در حال حاضر ، تنها درمان موثر برای بیماری فیستول مقعدی ، جراحی است . یا به عبارتی جراحی برای درمان فیستول مقعد تقریباً همیشه ضروری است. این جراحی توسط جراح کولورکتال و در اتاق عمل انجام می شود. هدف از جراحی از بین بردن مسیر فیستول و محافظت از ماهیچه های اسفنکتر مقعد است. ضروری است که بدانید بیماری فیستول در اغلب بیماران در حد کم یا زیاد به عضلات و اسفنکتر های مقعدی آسیب میزند و در بیماری های طول کشیده و پیچیده این آسیب شدیدتر است. به همین دلیل انجام جراحی میتواند در جلوگیری از گسترش بیماری بسیار کمک کننده باشد.
درمان های جراحی کم تهاجمی مختلفی تا کنون برای درمان فیستول مقعدی ارائه شده است، منجمله چسب (paste) ، پلاگ (plug) ، لیزر و …. ولی متاسفانه اغلب این درمان های نوین دارای اثر کمی هستند و با عود زیادی همراه هستند. استفاده از ” سلولهای بنیادی ” برای درمان فیستول های بیماران مبتلا به بیماری کرون در حال حاضر در حال پژوهش میباشد. درمان قطعی فیستول در حال حاضر همان اعمال جراحی مرسوم است که در زیر بحث خواهد شد.
فیستول هایی که هیچ عضله و اسفنکتر در آن وجود ندارد یا کمی درگیر هستند را میتوان با فیستولوتومی (باز کردن مسیر و تونل فیستول) یا فیستولکتومی (برداشتن کامل مسیر و تونل فیستول) درمان کرد.
در اغلب بیماران اسفنکتر ها و عضلات مقعدی درگیر هستند و جراح یک نخ جراحی به نام ” ستون ” را داخل فیستول و عضلات مقعدی شما قرار میدهد و در بیرون پوست گره میزند. این نخ یا ستون به منظور خروج راحتر تر عفونت و کوتاه شدن مسیر فیستول است. در این موارد بیمار به اعمال جراحی متعدد نیاز دارد تا به عضلات مقعدی آن ها آسیب وارد نشود. در هر بار عمل جراحی ، جراح مسیر فیستول شما را کوتاه تر می کند و ستون را تعویض می کند تا فیستول سطحی شود و بتواند در نهایت کاملا آن را درمان کند. در این موارد صبور باشید و سعی کنید در مسیر درمان ، با جراح خود همراهی کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
کلمات مرتبط :
بهترین جراح کولورکتال در تهران – جراحی هموروئید – بهترین جراح هموروئید – بهترین جراح شقاق مقعد – فیشر آنال چیست