همورویید ها ، عروق کوچکی هستند که در مقعد تمام انسان ها و به طور طبیعی وجود دارند. در حالت طبیعی این رگ ها با تعداد زیاد و اندازه های کوچک در قسمت انتهای راست روده و بالای مقعد وجود دارند. این رگ ها در اصطلاح پزشکی ، ” پاکه ها یا کوسن های هموروییدی” نامیده میشوند. وظیفه این پاکه ها یا کوسن های عروقی ، کمک به عمل دفع و حفاظت از عناصر ظریف در مقعد است.
در صورتی که این پاکه ها بزرگتر از طبیعی شوند یا علامتدار شوند ، تحت عنوان ” بیماری همورویید ” یا ” بواسیر ” نامیده میشوند. این بیماری یکی از بیماری های شایع مقعد است که اغلب به صورت احساس توده در اطراف مقعد توسط بیمار یا خونریزی بدون درد هنگام دفع خود را نشان میدهد. در صورتی که همورویید با لخته خون درون یکی از این پاکه ها همراه باشد، دردناک می شود و با نام ” هموروئید ترومبوزه ” شناخته می شود.
بر اساس آمارها در حدود نیمی از افراد در دوره ای از زندگی خود این عارضه را تجربه می کنند که اغلب با رعایت نکاتی برطرف می شود ولی در صورت مزمن شدن و عود چند باره این مشکل می تواند برای بیمار بصورت معضل درآمده و سبب بروز درد مزمن در فرد بخصوص در هنگام دفع شود.
شیوع بواسیر در افراد بین ۴۰ و ۶۵ سال بیش از سایر افراد است.
انواع هموروئید
- همورویید داخلی یا اینترنال : پاکه های همورویید داخلی در بالای خط دندانه ای مقعد تشکیل می شود. خط دندانه ای قسمتی از کانال مقعدی است که در آن بافت پوستی اطراف مقعد به بافت مخاطی راست روده (رکتوم) تبدیل میشود. این نوع همورویید ها بر اساس بزرگی آن و خروج یا عدم خروج آن ها از مقعد هنگام دفع به درجات مختلفی از 1 تا 4 تقسیم بندی میشوند.
- همورویید خارجی یا اکسترنال : این نوع همورویید در زیر خط دندانه ای کانال مقعدی و در ابتدای دهانه مقعد بوجود می آید.
- همورویید مخلوط یا میکس : که ترکیبی از انواع داخلی و خارجی به صورت همزمان است.
علائم هموروئید
- خونریزی بدون درد شایعترین علامت همورویید است که بصورت رگه های خون در روی مدفوع و یا مشاهده چند قطره خون پس از دفع مدفوع رخ می دهد. خونریزی خود به خود و بدون ارتباط با مدفوع نیز دیده میشود.
- وجود توده قابل لمس در اطراف مقعد از علایم شایع این بیماری به خصوص در موارد داخلی با درجه بالا یا همورویید های خارجی است.
- ترشح مخاطی از مقعد
- خارش مقعد
- درد اطراف مقعد که به خصوص هنگام دفع مدفوع شدت می یابد ، معمولا نشان دهنده لخته شدن خون درون یکی از پاکه های هموروییدی خارجی یا همان همورئید ترومبوزه است.
- احساس دفع ناکامل و مشکل در دفع نیز در برخی از مبتلایان دیده می شود.
روش های درمان
برای درمان این عارضه باید به متخصص و فوق تخصص جراحی کولورکتال و جراح بیماری های روده بزرگ و مقعد مراجعه شود تا درمان بر اساس نوع و شدت بیماری انجام بگیرد.
در قدم اول ، بیمار توسط جراح معاینه می شود و بر اساس نتایج معاینه تصمیم گیری میشود. لازم به ذکر است که علایم بیماری همورویید بسیار شبیه به دیگر بیماریهای مقعد و راست روده است و انجام این معاینه بسیار با اهمیت است. بعلاوه در بیمارانی که خونریزی از مقعد دارند بر اساس نظر جراح میتوانند توصیه به انجام کولونوسکوپی یا رکتوسکوپی شوند.
رژیم غذایی نقش مهمی در مدیریت و درمان بواسیر دارد ، رژیم غذایی سرشار از فسیر شامل میوه و سبزیجات تازه ، مغز ها و دانه ها ، نان سبوسدار ، حبوبات و مصرف آب کافی در طوب روز در بیماران مبتلا به این عارضه باید رعایت شود ، بیمار باید از مصرف مواد غذایی که سبب بروز سیوست می شوند بپرهیزد چراکه یبوست و زور زدن های مکرر و مدام یکی از مهم ترین عواملی است که خطر بروز و تشدید هموروئید را به همراه دارد.
در افرادی که دچار یبوست شدید هستند ، علاوه بر رعایت رژیم غذایی ، پزشک ممکن است مصرف داروهای ملین را به بیمار توصیه کند. البته این داروها نباید به میزانی مصرف شوند که سبب بروز اسهال شوند و همچنین نباید در طولانی مدت مصرف شوند زیرا سبب وابسته شدن روده به ملین ها و در نهایت تشدید یبوست پس از قطع داروی ملین می شود. انجام ورزش های سبک مثل پیاده روی منظم و کوتاه مدت در روز نیز در ایجاد حرکات منظم روده و کمک به دفع مناسب روده موثر هستند و به بیماران مبتلا به این عارضه توصیه می شوند که ورزش و پیاده روی را حتما در برنامه روزانه خود قرار دهند.
نشستن در وان آب گرم دو الی سه بار در روز و هر بار به مدت 5 تا 10 دقیقه ، گردش خون در ناحیه لگن و مقعد را بهبود بخشیده و به تسکین علایم بیماری همورویید و درد کمک می کند.
درمان دارویی موضعی معمولا در بسیاری از بیماران به عنوان اولین اقدام درمانی پیشنهاد می شود. در این مرحله پزشک با تجویز پماد یا شیاف سعی در درمان و کنترل علائم این بیماری خواهد کرد. پماد های متفاوتی برای درمان همورویید وجود دارند که بر اساس نظر پزشک تجویز می گردد. در صورت درد ، استفاده از داروهای مسکن نیز در تسکین درد موثر هستند.
گروهی از بیماران که به درمان های اولیه فوق پاسخ نمیدهند یا با علایم شدید بیماری مواجه هستند، توصیه به جراحی میشوند. در این مرحله، جراح کولورکتال بر اساس درجه بیماری همورویید و نیز سابقه قبلی عمل های جراحی مقعد ، روش درست درمان جراحی را به بیمار پیشنهاد میکند.
در بیماران همورویید با درجات پایین میتوان از روش های جراحی با تهاجم کم استفاده کرد. برای مثال روش هایی چون رابر باند (باند لاستیکی)، اسکلروتراپی، لیزر درمانی و درمان با رادیوفرکونسی پیشنهاد میشوند. روش های دیگری چون استفاده از استاپلر (منگنه) یا بالا کشیدن همورویید ها (هموروییدوپکسی) و بستن عروق همورویید نیز وجود دارند که بنابر نوع بیماری میتوان به کار برد. ولی در موارد شدید بیماری و بیماران با سابقه قبلی عمل های ناموفق یا عود کرده، انجام جراحی هموروییدکتومی توصیه میشود. این نوع جراحی ، کمترین میزان عود و بازگشت بیماری در بین تمام روش های نامبرده را دارد.
کلمات مرتبط :
بهترین جراح کولورکتال – بهترین جراح رود بزرگ – بهترین جراح هموروئید – بهترین جراح بواسیر در تهران – متخصص جراحی روده بزرگ – فوق تخصص جراحی کولورکتال